 ΤΖ. ΣΤΙΓΚΛΙΤΣ |
- Ο Λευκός Οίκος απέτυχε να περάσει το πρώτο «σχέδιο σωτηρίας» και ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Χανκ Πόλσον επανήλθε με ένα νέο. Το αρχικό σχέδιο, που προέβλεπε αγορά χιλιάδων «προβληματικών αξιογράφων» (δηλαδή επισφαλή δάνεια και σύνθετα προϊόντα βασισμένα σε αυτά που είχε δημιουργήσει η Γουόλ Στριτ), ήταν κακά σχεδιασμένο και γεμάτο προβλήματα. Πώς θα αποτιμώνταν αυτές οι αξίες; Θα αφήναμε να το κάνουν και πάλι οι ίδιοι ειδικοί της Γουόλ Στριτ που εκτίμησαν εσφαλμένα το ρίσκο και προκάλεσαν το χάος; Επρόκειτο για μια κατάσταση όπου το κεφάλι κερδίζει και η ουρά χάνει. Το βρετανικό σχέδιο χωρίς αμφιβολία είναι πολύ καλύτερα οικοδομημένο. Ενα από τα σημαντικότερα προβλήματα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι η τρύπα που δημιουργείται στους ισολογισμούς των τραπεζών από τις ζημιές τους. Είναι ο φόβος ότι αυτές οι ζημιές είναι τόσο μεγάλες, ώστε θα προκαλέσουν ενδεχομένως την πτώχευση των τραπεζών κι αυτό οδηγεί σ' ένα κύμα ρευστότητας. Οι τράπεζες χρειάζονται ανακεφαλαιοποίηση και η βρετανική προσέγγιση ήταν ακριβώς αυτή. Αν και πρέπει ακόμη να προσδιοριστούν πολλές λεπτομέρειες, φαίνεται ότι το δομικό πρόβλημα αντιμετωπίζεται σωστά υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει υποχρεωτική κεφαλαιοποίηση χρεών. Σε διαφορετική περίπτωση, οι κεφαλαιούχοι θα πάρουν ένα αδικαιολόγητο δώρο όταν τα ομόλογα ανακάμψουν από τη σημερινή πτώση τους με χρήματα τα οποία έπρεπε να δαπανηθούν για να βοηθήσουν την οικονομία.
* Στην Ευρώπη η αντίδραση των κυβερνήσεων θα φέρει αποτελέσματα;
- Αρκεί η λύση να είναι κοινή σε όλες τις χώρες. Αν δοθεί μια εγγύηση καταθέσεων σε μία χώρα κι όχι σε μία άλλη, τότε θα προκληθεί μεγάλο πρόβλημα στον ανταγωνισμό των τραπεζών. Αυτό σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να επανεξετάσουν πολλά, όπως το Σύμφωνο Σταθερότητας αλλά και τον προσανατολισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που σήμερα νοιάζεται πιο πολύ για τον πληθωρισμό και ελάχιστα για την ανάπτυξη.
* Εχετε πει πως «είναι παράδοξο ότι οι άνθρωποι πρέπει να δουλεύουν για να υποστηρίξουν έναν καταναλωτισμό ο οποίος βασίζεται σε δάνεια και κάρτες». Αρα η σημερινή κρίση ήταν τόσο προβλέψιμη;
- Η τρέχουσα κρίση δεν ήταν απλώς αναμενόμενη -είχε, πράγματι, προβλεφθεί. Ζούσαμε πάνω σε δανεισμένο χρήμα και δανεισμένο χρόνο και οι καταναλωτικές συνήθειες στις ΗΠΑ ήταν αδύνατο να διατηρηθούν. Ο Μπους αν και κληρονόμησε ένα πλεόνασμα ύψους 128 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τον Μπιλ Κλίντον, φέτος η Αμερική ανακοίνωσε το δεύτερο μεγαλύτερο δημοσιονομικό έλλειμμα στην ιστορία της. Στη διάρκεια των οκτώ ετών της κυβέρνησης Μπους, το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 65% και έφτασε σχεδόν στα 10 τρισεκατομμύρια δολάρια. Σ' αυτά πρέπει τώρα να προστεθούν τα χρέη των τραπεζών Φρέντι Μακ και Φάνι Μέι (σ.σ.: πρόκειται για τις δύο ημικρατικές στεγαστικές τράπεζες που χρεοκόπησαν). Κι ακόμη, να φορτωθούμε το «σαμάρι» δύο πολέμων: Το συνολικό κόστος για το Ιράκ και μόνο θα ξεπεράσει τα τρία τρισεκατομμύρια, τα οποία έχουμε δανειστεί εξ ολοκλήρου από το εξωτερικό.
* Αυτό που συνέβη στην Αμερική είναι, όπως λέγεται, το τέλος του φιλελευθερισμού;
- Η χρηματοοικονομική κατάρρευση έχει κατακλυσμιαίες επιπτώσεις όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στις ιδέες για τα οικονομικά. Κατά κάποιον τρόπο, τα γεγονότα αυτού του Σεπτεμβρίου θα είναι για τον φονταμενταλισμό των αγορών ό,τι υπήρξε και η πτώση του Τείχους του Βερολίνου για τον κομμουνισμό. Αυτή ήταν η αποφασιστική στιγμή κατά την οποία διαπιστώσαμε πως ο κομμουνισμός δεν μπορούσε να λειτουργήσει. Γνωρίζαμε, βεβαίως, και από πριν ότι το κομμουνιστικό σύστημα ήταν βαθιά ελαττωματικό όπως συνέβαινε και με το φονταμενταλισμό των αγορών.
 |
- Τεχνικά οι ΗΠΑ δεν βρίσκονται σε ύφεση, η οποία ορίζεται σαν δύο συνεχή τρίμηνα με αρνητική ανάπτυξη. Ομως το αν βρισκόμαστε σε ύφεση είναι λιγότερο σημαντικό από το γεγονός ότι η οικονομία θα λειτουργεί κάτω από τις δυνατότητές της και ότι η ανεργία θα αυξηθεί. Η παγκόσμια οικονομία κατευθύνεται προς σημαντική επιβράδυνση. Οταν παίρνει την κάτω βόλτα, συχνά ακούτε τους ειδικούς να συζητούν αν αυτή η επιβράδυνση θα είναι στο πρότυπο του γράμματος «V», δηλαδή σύντομη αλλά αιχμηρή, ή θα είναι στο πρότυπο του γράμματος «U», δηλαδή μεγαλύτερης διάρκειας αλλά πιο ήπια. Σήμερα, ωστόσο, η οικονομία μπορεί να μπαίνει σε μια φάση επιβράδυνσης, η οποία περιγράφεται καλύτερα με το πρότυπο του γράμματος «L». Πρόκειται για μία πολύ αδύναμη κατάσταση και είναι πιθανόν να παραμείνει σ' αυτή τη φάση για αρκετό χρονικό διάστημα. Αυτή η επιβράδυνση ειδικά στην Αμερική ενδεχομένως να είναι ιδιαίτερα σκληρή για τους φτωχότερους ανθρώπους. Ο διεθνής ανταγωνισμός, τα συνδικάτα που φυλλορροούν, η διάρρηξη του κοινωνικού συμβολαίου και μία αδύναμη αγορά εργασίας συνωμοτούν εναντίον του μέσου εργαζόμενου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα υπάρξει και σημαντική αύξηση της ανεργίας. Ασθενείς αγορές εργασίας σημαίνει, επίσης, ότι οι πραγματικοί μισθοί θα παραμείνουν στάσιμοι. Στις ΗΠΑ η ανεργία έχει φθάσει ήδη στο 6,1% αλλά αυτό δεν περιλαμβάνει και τους «μεταμφιεσμένους» ανέργους, δηλαδή αυτούς που απασχολούνται ακούσια σε καθεστώς μερικής απασχόλησης. Αν αυτοί συμπεριληφθούν στο ποσοστό, τότε η συνολική ανεργία θα ξεπεράσει το 11%. Και είναι πιθανόν να αυξηθεί σε επίπεδα που δεν έχουμε δει από τη μεγάλη ύφεση του 1929.
* Ηρθε, λοιπόν, η ώρα για ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης;
- Η ανάπτυξη δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνο ως ένα ζήτημα αύξησης του ΑΕΠ. Πρέπει να είναι βιώσιμη. Η ανάπτυξη που βασίζεται στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος, στην έξαρση της κατανάλωσης με δανεικά ή στην εκμετάλλευση σπανίων φυσικών πόρων χωρίς να επανεπενδύουμε το προϊόν δεν είναι βιώσιμη. Δεν χρειάζεται να αυξήσει κανείς την ανισότητα για να έχει ανάπτυξη. Οι κυβερνήσεις μπορούν να την αυξήσουν, διαχέοντας τον πλούτο καθώς ο πολυτιμότερος πόρος κάθε χώρας είναι οι άνθρωποι.
* Τελικά, η πολιτική πρέπει να παρεμβαίνει στα οικονομικά δρώμενα;
- Καμία σύγχρονη οικονομία δεν μπορεί να λειτουργήσει καλά αν η κυβέρνηση δεν παίζει ένα σημαντικό ρόλο. Αν η κυβέρνηση τώρα πρέπει να σώσει τις αγορές που έχουν αποτύχει, τότε πρέπει να διασφαλίσει και ότι οι πιθανότητες να χρειαστεί να επαναλάβει κάτι τέτοιο στο μέλλον πρέπει να μειωθούν. Οι τράπεζες δεν κατάφεραν να διαχειριστούν επιτυχώς το ρίσκο. Δεν έδωσαν καλά δάνεια και διασπάθισαν τα χρήματα, τα οποία τους είχαν εμπιστευτεί. Οι ελεγκτές υποτίθεται ότι έπρεπε να τις σταματήσουν. Απέτυχαν. Ενας από τους λόγους γι' αυτό είναι πως από την εποχή Ρέιγκαν, οι έλεγχοι αποδυναμώθηκαν και ορίστηκαν ως ελεγκτές άνθρωποι που δεν πίστευαν στη ρύθμιση, αλλά στην ελεύθερη αγορά. Το σύνθημα «εμπιστευόμαστε τον Θεό» («in God we Trust») αντικαταστάθηκε με το «εμπιστευόμαστε την αγορά». Τώρα λοιπόν ο στόχος είναι να επιδιορθώσουμε τη ζημιά και όχι να αφήσουμε για το μέλλον τις μεταρρυθμίσεις των ελεγκτικών μηχανισμών, καθώς υπάρχει κρίση εμπιστοσύνης. Γιατί, δηλαδή, πρέπει κανείς να περιμένει ότι οι τράπεζες, οι οποίες συμπεριφέρθηκαν τόσο άσχημα στο παρελθόν, θα συμπεριφερθούν καλύτερα στο μέλλον αν δεν αλλάξουμε από τώρα τους κανόνες του παιχνιδιού; Δεν θα αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη, αν δεν αρχίσουμε να διαμορφώνουμε καλύτερες ρυθμιστικές και ελεγκτικές δομές. Κι αυτόν ακριβώς τον τρόπο αναζητούμε τώρα.
Ζημίες άνω των 5 δισ. ευρώ εκτιμάται ότι έχει προκαλέσει η κρίση στην περιουσία των ασφαλιστικών ταμείων, εξαιτίας κυρίως των απωλειών από τις μετοχές των τραπεζών που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους και τις οποίες σφυροκόπησαν αλύπητα τα hedge funds την προηγούμενη εβδομάδα. Μπορεί οι ζημίες αυτές να είναι λογιστικές, αλλά προκαλούν σοβαρά προβλήματα στα ασφαλιστικά ταμεία, καθώς σε τέτοιες αποτιμήσεις δεν μπορούν πλέον να ρευστοποιήσουν για να καλύψουν τις διογκούμενες ταμειακές τους ανάγκες.
πηγή: Καθημερινή 26/10/2008Tου Νικου Κωνστανταρα
Η κληρονομιά της 18χρονης θητείας του ως προέδρου της FED ήταν ήδη υπό αμφισβήτηση, λόγω της κρίσης που πλήττει τη διεθνή οικονομία. Αλλά η ομολογία του Αλαν Γκρίνσπαν, ότι η αντίστασή του σε μεγαλύτερο έλεγχο του χρηματοπιστωτικού τομέα ήταν εσφαλμένη, και ότι είναι «σοκαρισμένος» από τις εξελίξεις, είχε ιδιαίτερο συμβολισμό: ο άνθρωπος ο οποίος θεωρείτο υπεύθυνος για την ευημερία των δύο τελευταίων δεκαετιών, ο οποίος ήταν το κεντρικό πρόσωπο της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου, παραδέχτηκε ότι δεν ήξερε όσα νομίζαμε ότι ήξερε. Καταθέτοντας σε επιτροπή του Κογκρέσου την Πέμπτη, ο Γκρίνσπαν, του οποίου η θητεία έληξε το 2006, ομολόγησε ότι η ιδεολογία της ελεύθερης αγοράς τον παρέσυρε. «Γι’ αυτόν τον λόγο σοκαρίστηκα, επειδή για σαράντα περίπου χρόνια πορευόμουν με αρκετές αποδείξεις ότι αυτή (η ιδεολογία) λειτουργούσε εξαιρετικά καλά» είπε. «Εκανα λάθος με το να θεωρώ ότι η αίσθηση αυτοσυντήρησης των Οργανισμών, κυρίως των τραπεζών, θα οδηγούσε στο να κάνουν ό,τι είναι καλύτερο για τους επενδυτές και τη δική τους αξία... Ανακάλυψα σφάλμα στο μοντέλο το οποίο θεωρούσα ότι καθόριζε πώς λειτουργεί ο κόσμος».
Και γεννάται το ερώτημα: αν ο Γκρίνσπαν δεν ήξερε πώς λειτουργεί ο κόσμος, ποιος ξέρει πού πάμε τώρα;
Φαίνεται ότι ύστερα από το τέλος της ιδεολογίας ήρθε και το τέλος της αυθεντίας. Οι μεγαλύτεροι οικονομολόγοι προσπαθούν να καταλάβουν τι συνέβη και να προτείνουν λύσεις· η μία χώρα μετά την άλλη ομολογεί ότι έχει μεγάλο πρόβλημα (ενώ όλες δήλωναν ότι τα προβλήματα των ΗΠΑ δεν τους αφορούσαν)· η κρατική παρέμβαση προσφέρει τη μόνη ελπίδα για την ημιελεύθερη οικονομία· οι ηγέτες των χωρών συναντώνται επανειλημμένα για να βρουν κάποιο τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης. Κανείς, όμως, δεν μπόρεσε να ηρεμήσει τις αγορές, παρόλα τα μέτρα των κυβερνήσεων (συντονισμένα και μη).
Ο πρόεδρος Μπους έχει καλέσει τους ηγέτες 20 χωρών στην Ουάσιγκτον στις 15 Νοεμβρίου, μετά την εκλογή του διαδόχου του. Ο στόχος είναι να βρεθεί το σύστημα διακυβέρνησης της παγκόσμιας οικονομίας το οποίο θα διαδεχθεί αυτό που θεσπίστηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το ερώτημα είναι: πάνω σε ποιο θεωρητικό υπόβαθρο θα στηθεί το όποιο νέο οικονομικό καθεστώς; Την ώρα που οι αγορές καταρρέουν χωρίς να μπορεί να τις βοηθήσει κανένα μέτρο, μπορούμε να γνωρίζουμε ποιοι κανόνες πρέπει να επιβληθούν στην παγκόσμια οικονομία; Η κατάσταση είναι πρωτόγνωρη. Ολος ο κόσμος είναι ένα μεγάλο εργαστήρι – και κανένας επιστήμονας δεν γνωρίζει τι θα συμβεί.
Αν υπάρχει κάτι καλό σε αυτήν την αναστάτωση είναι ότι όλοι γνωρίζουν πλέον ότι η ευημερία δεν μπορεί να βασίζεται μονάχα σε δανεικά και ότι από εδώ και πέρα πρέπει να υπάρχει διαφάνεια και σωφροσύνη στο οικονομικό σύστημα. Υπάρχει, δηλαδή, μεγάλη ανάγκη για σύνεση από τη μεριά των πολιτών αλλά και από τους παράγοντες της οικονομίας, είτε είναι κυβερνητικοί και κρατικοί αξιωματούχοι είτε τραπεζίτες και άλλοι διαχειριστές κεφαλαίων.
Η κρίση, όπως βλέπουμε στην περίπτωση Γκρίνσπαν, εισάγει την ταπείνωση στη δημόσια συζήτηση. Το τέλος της αλαζονείας των θεωρητικών και της υπερβολής των καταναλωτών ίσως οδηγήσει σε μεγαλύτερη σοβαρότητα όσον αφορά τη διαχείριση της οικονομίας σε όλα τα επίπεδα, από το παγκόσμιο έως το προσωπικό.
Αλλά ο κίνδυνος μιας παρατεταμένης κρίσης είναι μεγάλος. Επειδή κανείς δεν ξέρει πώς και πότε θα τελειώσει, δεν μπορούμε να υπολογίσουμε τις συνέπειες σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Σε έναν κόσμο όπου οι αρχές και οι δομές δεν προέβλεψαν (ή δεν πρόλαβαν) το κακό, όπου οι αυθεντίες έπεσαν έξω, ποιον θα εμπιστευτεί ο πολίτης – και δη όταν θα πιέζεται λόγω της οικονομικής κρίσης; Σε τέτοιες συνθήκες οι άνθρωποι αναζητούν κάποιον που τους διαβεβαιώνει ότι ξέρει τι χρειάζονται, ξέρει πού πάει, ξέρει πού να τους οδηγήσει. Και τότε, εμφανίζονται απατεώνες, καιροσκόποι και λαοπλάνοι με ακραίες πολιτικές. Η κρίση στις οικονομίες, δηλαδή, μπορεί να είναι μόνο η αρχή μιας πολύ μεγαλύτερης ταραχής.
πηγή:Καθημερινή, 26/10/2008Η απειλή μιας μακρόσυρτης ύφεσης είναι ο κοινός παρανομαστής του πανικού που τσακίζει τις αγορές σε Δύση και Ανατολή.
Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ από τα τέλη της δεκαετίας του ΄90 προσπάθησε να αποτρέψει το ξέσπασμα μιας μεγάλης οικονομικής κρίσης πλημμυρίζοντας την αμερικάνικη και την παγκόσμια οικονομία με φθηνές πιστώσεις.
Η στασιμότητα ή η συρρίκνωση των πραγματικών εισοδημάτων οδήγησε στην ενθάρρυνση του δανεισμού για να στηριχθεί η ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες (καταναλωτών και επιχειρήσεων). Αλλά το σπάσιμο της κερδοσκοπικής φούσκας που είχε δημιουργηθεί, με κέντρο την αγορά στέγης, πυροδότησε την απαρχή του χρηματοπιστωτικής ασφυξίας τον Αύγουστο του 2007 φέρνοντας ξανά την ύφεση στο προσκήνιο.
Σε αντίθεση με τις προηγούμενες σεισμικές καταρρεύσεις της νεοφιλελεύθερης εποχής (Μεξικό 1994, ΝA 1997, Ρωσία 1998, Αργεντινή 2001) η τωρινή ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, την καρδιά του συστήματος.
Εκθεση της Citi δείχνει ότι "οι αποτιμήσεις των μετοχών παγκοσμίως φτάνουν στα επίπεδα της μεγάλης ύφεσης του 1930 ή της παρατεταμένης ύφεσης του 1990 στην Ιαπωνίας... Με τρέχον p/e (σχέση τιμής προς κέρδη ανά μετοχή) στο 10 και μέσο μακροπρόσθεσμο όρο στο 17, σημαίνει ότι προεξοφλείται πτώση 40% στα κέρδη. Εάν συνυπολογιστεί η πτώση 9% που έχουμε δει ήδη τότε από τα υψηλά στα χαμηλά η πτώση των κερδών στη τρέχουσα ύφεση θα φτάσει το 50%"!
4 συνιστώσες
Τέσσερις συνδυαστικοί παράγοντες φέρνουν τον κόσμο αντιμέτωπο με μια σοβαρή οικονομική κρίση που κανείς δεν ξέρει πως θα εξελιχθεί ακόμη.
1. Τα επιτόκια οδηγούνται υπό το μηδέν, οι κυβερνήσεις ρίχνουν κρατικό χρήμα για να σώσουν τις τράπεζες, αλλά το αποτέλεσμα συνεχίζει να είναι «μηδέν εις το πηλίκον».
Πολλοί συγκρίνουν την κατάσταση με τη μακρόχρονη ύφεση της Ιαπωνίας στις αρχές του ’90 που κράτησε σχεδόν 16 χρόνια. Κι άλλοι με τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930 που τελείωσε με τον πόλεμο για να επιστρέψει τις τιμές των μετοχών στα προηγούμενα επίπεδα 20 χρόνια μετά, τη δεκαετία του 1950.
2. Τα hedge funds ξεπουλάνε μαζικά καθώς κλείνουν βιβλία τέλος Οκτωβρίου χάνοντας ήδη 88 δισ. δολ. μέσα σε ένα μήνα. Οι αναδυόμενες πλήττονται από μαζικές εκροές που τσακίζουν τα νομίσματά τους, απειλώντας με νομισματική κρίση α λα 1997-98 πολλές χώρες.
Έτσι και στο ΧΑ τα hedge funds είτε κλείνουν ανοικτές θέσεις και θέλουν ρευστότητα για να αποζημιώσουν πελάτες τους είτε επιζητούν τη ρευστότητα για να στηρίξουν τις ίδιες τις εταιρείες τους. Τo πλέον ανησυχητικό για την πτώση είναι ότι ξεκινούν ρευστοποιήσεις και από pension funds (συνταξιοδοτικά ταμεία) του εξωτερικού.
3. Οι τράπεζες που έμπλεξαν με τα «τοξικά» πιστωτικά προϊόντα συνεχίζουν να διαγράφουν χρέη που φτάνουν ήδη στα 660 δισ. δολ. και κανείς δεν ξέρει πόσα είναι ακόμα με το ΔΝΤ να λέει για 1,4 τρισ. δολ.
Χωρίς να αφήνουν στο απυρόβλητο και τις υπόλοιπες τράπεζες που δεν ασχολήθηκαν με τα «τοξικά» προϊόντα. Αφού οι τοξίνες χτυπούν πλέον όλο τον οργανισμό, καθώς κι αυτές οι τράπεζες (που μπορεί να μην είχαν «χωθεί» στα πάσης φύσεων «δομημένα σοφιστικέ προϊόντα») συμμετείχαν με το παραπάνω στο χορό της πιστωτικής άνθισης, οδηγώντας το δανεισμό στα ύψη για να κινείται η κατανάλωση και να απορροφάται η υπερβάλλουσα παραγωγή σειράς πολυεθνικών (και μη) εταιρειών σε Δύση και Ανατολή.
Τώρα που τα πράγματα αλλάζουν, αλλάζουν και οι προηγούμενες σταθερές για όλους, αυτό σημαίνει άλλωστε παγκοσμιοποίηση.
4. Τώρα οι εταιρείες τρομάζουν μπροστά στην ύφεση στις κερδοφορίες, υποβαθμίζοντας μαζικά τους στόχους τους. Ανακαλύπτουν ότι το πιστωτικό τσουνάμι θα οδηγήσει σε κραχ την κατανάλωση (αφού η αγοραστική δύναμη από μόνη της δεν αρκεί) και κατ’ επέκταση σε ύφεση τις κερδοφορίες των εταιρειών, οι οποίες μοιραία οδηγούνται σε μείωση των μελλοντικών στόχων και σχεδίων, κόψιμο της παραγωγής και των επενδύσεων, περιορισμό λειτουργικού κόστους και κυρίως της απασχόλησης.
Κρίση στις κερδοφορίες
Η μακρόχρονη κρίση στις κερδοφορίες είναι η πραγματική αιτία της χρηματοπιστωτικής ασφυξίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι εταιρείες δεν εμφανίζουν κέρδη σε απόλυτα νούμερα, αλλά ως σύνολο παρατηρείται πτώση στο «ποσοστό απόδοσης ως προς τα επενδυόμενα κεφάλαια» (Return on Investment).
Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι αυτά τα ποσοστά των κερδών το ’80, το ’90, το 2000, ποτέ δεν έφτασαν τα επίπεδα της "χρυσής εποχής" του καπιταλισμού της δεκαετίας του 1950 και του 1960.
Ο οικονομολόγος Ρόμπερτ Μπέρνερ σε μελέτη παρατηρεί πως αυτά τα ποσοστά κέρδους το 2000-6 ήταν σχεδόν κατά 1/3 χαμηλότερα σε σχέση με το ’50 και το ’60 και κατά 18% χαμηλότερα σε σχέση με τις αρχές του ’70.
"Μαγειρέματα"
Ακόμα και στις κορυφές του 1997 το επίπεδο ανάπτυξης των ποσοστών κέρδους ήταν ελάχιστα υψηλότερο από τα επίπεδα λίγο πριν το ξεκίνημα της πρώτης μεταπολεμικής ύφεσης το 1973-74. Αρκετά μάλιστα από τα κέρδη είχαν αποκαλυφθεί ότι "μαγειρεύονταν" για να δικαιολογηθούν οι υψηλές αποτιμήσεις των μετοχών και να στηριχθεί η άνοδός μαζί με την αύξηση της αξίας των "stock options" για τους top managers.
Έρευνα του Ντέιβιντ Μπιάνκο της UBS το 2001 είχε αποκαλύψει ότι στο προηγούμενο "μπουμ" στα τέλη του 1990 τα κέρδη των εταιρειών του S&P 500 που ανακοινώνονταν ήταν 50% υψηλότερα από τα πραγματικά κέρδη.
Υπάρχουν σημάδια ότι αυτό γινόταν και τα τελευταία χρόνια 2003-2006. Ο οικονομολόγος Άντριου Σμίθερς εξετάζοντας τους λογαριασμούς «ταμιακών ροών» μιλάει για «στατιστικές ασυνέχειες» και για «φούσκες στις αξίες των ακινήτων που κατέχουν οι εταιρείες».
Τάση προς την ύφεση
Στη θεωρία η οικονομία μπορεί να λειτουργήσει φυσιολογικά εάν οτιδήποτε παράγεται μπορεί να πουληθεί. Αλλά όταν οι επιχειρήσεις μειώνουν τις πραγματικές επενδύσεις και οι καταναλωτές δεν μπορούν να απορροφήσουν ό,τι παράγεται καθώς περιορίζονται τα εισοδήματα, τότε η κρίση είναι γεγονός.
Δημιουργείται, δηλαδή, ένα δομικό χάσμα: Η υπερβάλλουσα ποσότητα δεν μπορεί να καλυφθεί όσο αυξάνεται το ποσοστό του συνολικού παραγόμενου εισοδήματος που κατευθύνεται στο κεφάλαιο σε σχέση με την εργασία.
Αυτό το δομικό κενό γεφυρώνεται, για κάποιο διάστημα, από τη χρηματιστηριακή κερδοσκοπία (τελευταία με τη φούσκα των πιστώσεων που έδωσε δάνεια για να κινηθεί η κατανάλωση), η οποία απορροφά μέρος της υπερβάλλουσας ρευστότητας (ιδιαίτερα των επιχειρήσεων που προτιμούν να «παίξουν» το ρευστό τους σε τίτλους για γρήγορα κέρδη).
Αλλά όταν η κερδοσκοπία ξεφουσκώνει, αποκαλύπτει απλώς ότι έκρυβε κάτω από το χαλί την τάση προς την ύφεση.
Το ίδιο είχε γίνει στη μεγάλη κρίση του 1930 και στο ιαπωνικό τσουνάμι του '90. Το ίδιο συνέβη μετά το κραχ των dotcom το 2000. Το ίδιο γίνεται τώρα, στη σκιά του τέλους της φούσκας στα ακίνητα και στις πιστώσεις.
πηγή Ημερησία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου