Ταινίες που γυρίστηκαν πριν, κατά τη διάρκεια ή και μετά το ’68 και αντανακλούν με τον πλέον αντιπροσωπευτικό τρόπο το πνευματικό, καλλιτεχνικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο που τροφοδότησε και πυροδότησε το εξεγερτικό κίνημα εκείνης της περιόδου.
Πριν από την επανάσταση / Ιταλία, 1964 , Bernardo Bertolucci
Οι έρωτες μιας ξανθιάς / Τσεχοσλοβακία, 1965, Milos Forman
Είμαι περίεργη: Κίτρινη / Σουηδία, 1967, Vilgot Sjoman
Η Κινέζα / Γαλλία, 1967, Jean-Luc Godard
Εάν / Μ. Βρετανία, 1968, Lindsay Anderson
Τα γουρουνίσια χρόνια / Η.Π.Α., 1968, Emile de Antonio
Woodstock (ντοκ.) /H.Π.Α., 1970, Michael Wadleigh
Zabriskie point / Η.Π.Α., 1970, Μichelangelo Antonioni
Το βάθος τ’ ουρανού είναι κόκκινο (ντοκ.) /Γαλλία, 1977, Chris Marker
Ο Μιλού το Μάη / Γαλλία, 1990, Louis Malle
Μάης '68 / ντοκ. 1974, Γκουντί Λαβέτς
Grands soirs et petits matins, Γουίλιαμ Κλάιν
Να πεθαίνεις στα τριάντα σου/ Γαλλία, 1982, Ρομέν Γκουπίλ
Βιβλία 
Οι αφίσες της επανάστασης, Συλλογικό έργο, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Μάης του '68 , Μπαμπασάκης, Γιώργος – Ίκαρος, Ερατώ
Μάης 1968 ,Vienet, Rene, Διεθνής Βιβλιοθήκη
Μάης 68, Συλλογικό, πρόλογος Daniel Cohn-Bendit, Πολύτροπον
Μάης '68 , Harman, Chris, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Η γαλλική επανάσταση του 1968, Π.κ Σίηλ-Μ, Μακόνβιλ, Θεωρία, 1982 (Δημοσιογραφική καταγραφή των γεγονότων του θερμού διμήνου από τους ανταποκριτές του βρετανικού `Ομπσέρβερ'.)
68 ντοκουμέντα μιας γενιάς που άλλαξε τον κόσμο, Α/συνέχεια
Κινηματογράφος και 68: Οπλισμένες Κάμερες, επιμέλεια-εισαγωγή: Χρήστος Γιοβανόπουλος, Α/συνέχεια
Μπ... όπως Μπαρμπούζ, Patrice Chairoff , Δίδυμοι, 1975 (Το ντεγκολικό παρακράτος εκ των ένδον, από έναν πρώην `μπαρμπούζ' που αυτομόλησε. Ειδική αναφορά στις μαζικές "προγραφές" του 1968 και τις προετοιμασίες μαζικής καταστολής του αντικαθεστωτικού κινήματος.)
Ο Μάης του '68 στη Γαλλία και τον κόσμο, επιμέλεια Ζαν Λουί Μαρζοράτι, εισαγωγή Σέρζ Ζουλί, Μεταίχμιο (140 φωτογραφίες-ντοκουμέντα του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων)
Οι δρόμοι του Μάη . Γαλλία 68 , Χαραλαμποπούλου Λένα, Κουνάδης Ζάκης, Παρασκήνιο,
Ζήσαμε σαν αγρίμια μια όμορφη ζωή ..., Ρούντι Ντούτσκε, Ποντίκι
Η κοινωνία του θεάματος, Γκι Ντεμπόρ (Ο Γκί Ντεμπόρ επηρεάσε όσο ελάχιστοι το κίνημα του Μάη του '68 και πολλά συνθήματα στους τοίχους τoυ εξεγερμένου Παρισιού, ήταν παρμένα από την Κοινωνία Του Θεάματος. Το βιβλίο γράφτηκε ανάμεσα στα 1963 και 1965 και εκδόθηκε το 1967.)Κεντρική του θέση είναι ότι η σημερινή κοινωνία έχει τόσο απόλυτα κυριαρχηθεί από την οικονομία, ώστε από τον "έκδηλο υποβιβασμό του είναι σε έχειν", τώρα έχουμε οδηγηθεί σε μια "γενικευμένη διολίσθηση από το έχειν στο φαίνεσθαι". Ο εργαζόμενος άνθρωπος δεν παράγει την πραγματικότητα που τον αφορά, αλλά ολοένα και περισσότερο την αλλοτρίωσή του, ό,τι τον ξεκόβει από την ιστορία.)
Το τέλος της ντροπής, Άνια Μέιλενμπελτ, Νέα Σύνορα, 1980 - Γουρούνια με φτερά, ρόκκο και Αντόνια, Αστέρι 1981. (Τα δύο αυτά βιβλία αναφέρονται στη σεξουαλική απελευθέρωση . Το φεμινιστικό κίνημα και η απελευθέρωση των επιθυμιών, που έγινε σύνθημα του 1968, επηρέασαν καθοριστικά τις σχέσεις των δύο φύλων στα χρόνια που ακολούθησν.)
Αυτός που ήρθε απ' έξω, Ρομπέρ Λινάρ, Στοχαστής, 1982. ( από τα αντιπροσωπευτικά βιβλία του κινήματος του '68. Ο Λινάρ αναζητούσε τη συνάντηση των διανοουμένων με την εργατική τάξη.)
Πώς άρχισαν όλα, Μπόμπι Μπάουμαν, Ελεύθερος τύπος, 1986. ( Γεννημ΄θηκε στο ανατολικό Βερολίνο, μετανάστευσε σε μικρή ηλικία στο Δυτικό,μεγάλωσε στις φτωχογειτονιές και έγινε οικοδόμος. Σημαδεύεται από την απόπειρα δολοφονίας κατά του Ρούντι Ντούτσκε και ακολουθεί το δρόμο του αντάρτικου πόλης. το βιβλίο γράφτηκε και εκδόθηκε ενόσο βρισκόταν στην παρανομία, παρουσιάζει τη μοναξιά της παρανομίας , απομυθοποιεί το αντάρτικο πόλης γράφοντας ότι ο δρόμος των όπλων προκάλεσε την απομόνωσή του και από το κίνημα από το οποίο προήλθε και από την κοινωνία.)
Ψυχή στον πάγο, Έλντριζ Κλήβερ, ΠάπυροςΠρεσ-Βίπερ. (Στο βιβλίο αυτό, που εκδόθηκε την περίοδο της δικτατορίας, ο ηγέτης των Μαύρων Πανθήρων στις ΗΠΑ, που μπαινόβγαινε στη φυλακή από μικρός και εκεί διαμόρφωσε την ταυτότητά του, αφηγείται τη ζωή του και διαπραγματεύεται ταυτόχρονα το θέμα των φυλετικών διακρίσεων.)
Αυτοβιογραφία Μάλκομ Χ, Κουκίδα, 2005( Όπως και ο Κλήβερ, αφηγείται πώς μεταμορφώθηκε στον "πιο οργισμένο μαύρο της Αμερικής", και θα απευθυνθεί στη μαύρη νεολαία στα γκέτο των μεγαλουπόλεων.)
Το χιόνι καίει, Ρεζί Ντεμπρέ, Θεωρία, 1984. (Αντλώντας από την εμπειρία του με το Τσε Γκεβέρα, συνθέτει ένα μυθιστόρημα για τηΛατινική Αμερική. Παρακολουθούμε τη διαδρομή μιας ομάδας επαναστατών στη μετα-γκεβάρα εποχή και π-ώς ο Γάλλος -αφηγητής (ο ίδιος ο Ντεμπρέ;) εγκαταλείπει τους συντρόφους του .)
Οι αόρατοι, Νάνι Μπαλεστρίνι , Βιβλιοπέλαγος, 2005. ( Ο συγγραφέας του μυθιστορήματος καταθέτει την εμπειρία του από το μακρύ ιταλικό " μάη" που έφτασε μέχρι το τέλος της δεκατίας του '70 , σε μια μυθιστορηματική, χειμαρώδη αφήγηση, χωρίς σημεία στίξης. Οι αόρατοι είναι εκείνη η γενιά των νέων που εμφανίστηκε δυναμικά στα τέλη της δεκαετίας του '60 για να συνθλιβεί στη δεκαετία του ΄70.
και άλλα
Η δεύτερη ζωή του γαλλικού Μάη
Σαράντα χρόνια από το τρικυμιώδες 1968, η εξέγερση που σημάδεψε μια γενιά επανέρχεται, είτε ως μύθος είτε ως σκιάχτρο
Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου
Ο φετινός Μάιος είναι ο μήνας του επαναστατικού ρετρό. Σαράντα χρόνια από τον Μάη του ’68, η νέα, πειθαρχημένη Γαλλία, που εξέλεξε πριν από ένα χρόνο τον Σαρκοζί και πρόσφατα απαγόρευσε το κάπνισμα στους δημόσιους χώρους, πλημμυρίζει από τις εικόνες, τους ήχους και τα συνθήματα της ιστορικής εξέγερσης που ήθελε τη «φαντασία στην εξουσία», πάσχιζε να ανακαλύψει την «παραλία κάτω από το οδόστρωμα» και έκανε σημαία της το «απαγορεύεται το απαγορεύεται».
Περισσότερα από 100 βιβλία κυκλοφόρησαν φέτος για το ’68 και τους πρωταγωνιστές του, την κουλτούρα και τη μυθολογία του. Εκθέσεις φωτογραφίας, σκίτσου και αφίσας, ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίες, τηλεοπτικά αφιερώματα και συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης με τους αναπόφευκτους ιππότες σαν τον πρώην «κόκκινο» και νυν «πράσινο» Ντανιέλ Κον Μπεντίτ. Για να το πούμε στη γλώσσα της εποχής, η επανάσταση μπορεί να μη νίκησε, πάντως «πουλάει» (και πουλιέται, αλλά αυτό δεν είναι, βέβαια, καινούργιο).
Το γνωστό κλισέ λέει πως η φιλοσοφία της ζωής είναι ζήτημα αποστάσεων: Αν την κοιτάζεις από πολύ κοντά, βιώνεται ως τραγωδία, από μέση απόσταση γίνεται περιπέτεια και από πολύ μακριά φαίνεται σαν κωμωδία. Ο Μάης του ’68, γεννημένος μέσα στις κοκκινόμαυρες αποχρώσεις του απόλυτου, θα ’λεγε κανείς ότι άνοιξε μια βαθιά τάφρο γύρω του, ανατινάζοντας όλα τα δυνατά παρατηρητήρια της «σωστής», μέσης απόστασης και αφήνοντας μόνο δύο επιλογές: Τη γοητεία και την αποστροφή, τη μυθοποίηση και τη δαιμονοποίηση.
Στην πρώτη κατηγορία, εκείνη των κέρβερων που περιφρουρούν το πνεύμα του ’68 από ληστές, ιερόσυλους και παραχαράκτες, ανήκουν όσοι βίωσαν άμεσα, στα νεανικά τους χρόνια, τη «μεγάλη ανατριχίλα» της εικονοκλαστικής εποχής και διαμόρφωσαν μ’ αυτήν τον βασικό, αναλλοίωτο πυρήνα της προσωπικότητάς τους. Πλάι σ’ αυτούς, μικρή μειονότητα των σημερινών πενηντάρηδων και εξηντάρηδων, παίρνουν τη θέση τους οι κληρονόμοι του ’68: Νέοι άνθρωποι που δεν γνώρισαν παρά τον μύθο του Μάη, έναν μύθο που πασχίζουν, παρ’ όλα αυτά, να περιφρουρήσουν με ζήλο και αδιαλλαξία γιατί, απλούστατα τον χρειάζονται – κι αν δεν υπήρξε ποτέ στην πραγματικότητα, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα!
Στην απέναντι πλευρά του λόφου, παρατάσσονται οι δυνάμεις του νόμου και της τάξης, που βλέπουν το ’68 σαν κατάρα, αιτία όλων των δεινών, αλεξικέραυνο της θεϊκής οργής, δαιμόνιο που πρέπει να εξορκιστεί. Μόλις πριν από ένα χρόνο, ο Νικολά Σαρκοζί αφιέρωσε, απροσδόκητα, την κεντρική προεκλογική ομιλία του, στο Παρίσι, όχι στην ανεργία, τη φτώχεια ή την Ευρώπη, αλλά σε έναν πραγματικό λίβελο εναντίον της ιδεολογικής κληρονομιάς του ’68, κηρύσσοντας την επιστροφή της ηθικής.
«Κανείς νόμος»
«Της ηθικής, μιας έννοιας για την οποία δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε μετά τον Μάη του ’68. (…) Οι κληρονόμοι του ’68 είχαν επιβάλει την ιδέα ότι τα πάντα επιτρέπονται, ότι ο μαθητής αξίζει όσο και ο δάσκαλος, ότι το θύμα αξίζει λιγότερο από τον παραβάτη. (…) Κανείς νόμος, κανείς κανόνας, τίποτα που να απαγορεύεται». Αυτοί οι ανεύθυνοι κληρονόμοι του ’68 φταίνε, κατά τον Γάλλο πρόεδρο, που πολλοί σήμερα «λοιδορούν την εξουσία, τα προνόμια (…) καλλιεργούν τη μεταμέλεια [σ.σ. για το αποικιοκρατικό παρελθόν της Γαλλίας], δυσφημούν την εθνική ταυτότητα και εξάπτουν το μίσος ενάντια στην οικογένεια, την κοινωνία, το έθνος και τη δημοκρατία».
Κοινός παρονομαστής πολλών αριστερών και δεξιών της μυθοποιήσεως του ’68 είναι να αντιμετωπίζεται ως πολιτιστική επανάσταση των φοιτητών και των διανοουμένων, που έσβησε τόσο γρήγορα όσο ξέσπασε, χωρίς να συγκινήσει και χωρίς να επηρεάσει ποτέ τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Μιας εξέγερσης που δεν είχε στον ορίζοντά της κάποιου είδους σοσιαλισμό, όπως οι «παλιές» επαναστάσεις σε Βορρά και Νότο, αλλά την απελευθέρωση της σεξουαλικότητας, τον φεμινισμό, την καταπολέμηση της ομογενοποίησης, της γραφειοκρατίας, της ιεραρχίας.
Εν ολίγοις, μια αποθέωση του ατομισμού – αντικρατισμού, αυτής της ανθεκτικής γέφυρας που επιτρέπει να διαβεί κανείς με ασφάλεια την άβυσσο ανάμεσα στον αναρχισμό και τον νεοφιλελευθερισμό, τον ναρκισσισμό του αντιεξουσιαστικού περιθωρίου και τον ναρκισσισμό του γιάπικου λάιφ στάιλ. Κάτι που πέτυχαν, καιρό τώρα, οι λεγόμενοι «νέοι φιλόσοφοι» από τη γενιά του ’68, τύπου Γκλιγκσμάν και Λεβί, εκ των τελευταίων πιστών οπαδών του Τζορτζ Μπους και του πολέμου στο Ιράκ που έχουν απομείνει σε παγκόσμια κλίμακα, οι οποίοι δηλώνουν σήμερα ότι ο Μάης ήταν κατά βάσιν ένα «αντιμαρξιστικό κίνημα»(!) με στόχο τον «ολοκληρωτισμό».
Η συμβολή του στην ανανέωση της αριστερής σκέψης
Από αυτό το φανταστικό ’68 απουσιάζουν πάρα πολλά και πάρα πολλοί: Η κουβανέζικη επανάσταση και ο αγώνας των Βιετκόγκ, που έδιναν φτερά σε όσους θα ’θελαν να δουν τους Δαβίδ να κατατροπώνουν τους Γολιάθ, από το Μπέρκλεϊ και το Παρίσι μέχρι την Πράγα. Η προηγούμενη ιδεολογική άνθηση της Νέας Αριστεράς σε όλες τις αποχρώσεις της – του Καστοριάδη και του Ντεμπόρ, του Σουίζι και του Μαντέλ, του Σαρτρ και του Αλτουσέρ. Πάνω απ’ όλα, απουσιάζουν οι καταλήψεις στη Ρενό και στη Φίατ, τα εργατικά συμβούλια στο Ντιτρόιτ, η μεγαλύτερη γενική απεργία στη Γαλλία από την εποχή του Λαϊκού Μετώπου. Ο «εργατικός Μάης», που βρήκε συνέχεια σε μια ολόκληρη δεκαετία άγριων απεργιών και καταλήψεων στην Ιταλία, αλλά και στη λεγόμενη έκρηξη των μισθών σε Αμερική και Ευρώπη, καθώς το οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο αναγκαζόταν να παραχωρήσει πολλά για να αποφύγει τα χειρότερα.
Αυτός ο «άλλος», ο ελάχιστα προβεβλημένος Μάης, ξεπερνά κατά πολύ, στον χώρο και τον χρόνο, το ανοιξιάτικο Καρτιέ Λατέν. Διαμόρφωσε μια ολόκληρη γενιά ριζοσπαστών διανοουμένων (Μπενσαΐντ, Τζέιμσον, Αντερσον, Χάρβεϊ, Ζίζεκ, Μπαντιού κ.ά.) που, αν και δεν συχνάζουν στα τηλεοπτικά παράθυρα, είχαν μεγάλη συμβολή στην ανανέωση της αριστερής σκέψης στο πέρασμα του εικοστού αιώνα.
Πάνω απ’ όλα, το 1968, αυτός ο ξαφνικός κεραυνός που έσχισε το φαινομενικά γαλήνιο στερέωμα, ήταν το πρώτο, διεθνές, παλιρροϊκό κύμα που έφερε τις βιομηχανικά ανεπτυγμένες, δημοκρατικές χώρες της Δύσης στα πρόθυρα της κοινωνικής επανάστασης – και μάλιστα όχι σε περίοδο πολεμικής αναστάτωσης, αλλά σε εποχή ειρήνης, κοινοβουλευτισμού και καταναλωτικής ευμάρειας. Οπως έγραψε ο Σαρτρ, «το σημαντικό είναι ότι υπήρξε δράση, όταν όλος ο κόσμος τη θεωρούσε αδιανόητη. Αν αυτό έγινε μία φορά, μπορεί να γίνει ξανά και ξανά». Και γι’ αυτό ο Μάης του ’68 θα εξακολουθήσει να ασκεί σε άλλους μαγική γοητεία και σε άλλους βαθύτατη αποστροφή – ως ανάμνηση του μέλλοντος!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου