Εφηβοι στην πρέσα

Των ΕΛΙΖΑΜΠΕΤΤΑΣ ΚΑΖΑΛΟΤΤΙ, ΜΑΡΙΑΣ ΔΕΔΕ

Πολλές φορές τούτες τις ημέρες βρεθήκαμε εμείς οι μεγάλοι να προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τη συμπεριφορά των εφήβων, που κατά χιλιάδες ξεχύθηκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν την οργή τους για την εν ψυχρώ εκτέλεση του Αλέξανδρου από τον ειδικό φρουρό, αλλά και την αγανάκτησή τους απέναντι σε ένα σύστημα που δεν τους εκφράζει. Πώς αξιολογούν όμως οι ίδιοι οι μαθητές την καθημερινότητά τους, το σχολείο τους, τις σχέσεις με τους γονείς τους, πώς αντιλαμβάνονται τη βία, πόσο ικανοποιημένοι είναι από τη ζωή τους;

Κάποιες απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά ίσως περιλαμβάνονται μέσα στο βιβλίο «Τρόπος Ζωής και Αντιλήψεις Εφήβων Μαθητών» με συγγραφείς τους Α. Κοκκέβη, Α. Φωτίου, Γ. Κίτσου που κυκλοφορεί αυτές τις ημέρες από τις εκδόσεις «Παπαζήσης». Δημοσιεύονται σ' αυτό τα αποτελέσματα της τελευταίας έρευνας (2006) που πραγματοποίησε το ΕΠΙΨΥ (Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής) με διευθυντή τον καθηγητή Κ.Ν. Στεφανή, σε μαθητές εφηβικής ηλικίας στη χώρα μας. Μιας έρευνας που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Πανευρωπαϊκής έρευνας Health Behaviour in School-aged Children (HBSC), υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Το βιβλίο επιχειρεί να δώσει μια πλήρη εικόνα του τρόπου ζωής και των αντιλήψεων που σχετίζονται με τη σωματική και ψυχοκοινωνική υγεία των εφήβων 11-15 ετών στη χώρα μας. Οι έφηβοι στην Ελλάδα συγκρίνονται με τους εφήβους 40 χωρών της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής (περίπου 200.000 μαθητές). Η έρευνα μελετά τους σημαντικότερους τομείς της ζωής των εφήβων, όπως η οικογένεια, το σχολείο, οι φιλικές σχέσεις, οι ασχολίες τους στον ελεύθερο χρόνο.

Σχολείο και σχολικό περιβάλλον

Περισσότεροι έφηβοι στη χώρα μας (σχεδόν ένας στους δύο), σε σύγκριση με τους έφηβους των άλλων χωρών, δεν είναι ικανοποιημένοι από το σχολείο τους. Νιώθουν πιεσμένοι από τη σχολική δουλειά.

Η στατιστική ανάλυση δείχνει ότι σε σχέση με τα αγόρια, τα κορίτσια εμφανίζουν αυξημένη ικανοποίηση από το σχολείο. Συγκεκριμένα, το 28,7% δηλώνει πολύ ικανοποιημένο από το σχολείο, έναντι του 21,8% των αγοριών.

Τα ποσοστά αυτά πέφτουν με την πρόοδο της ηλικίας, αφού το 43% των 11χρονων δηλώνει ότι του αρέσει πολύ το σχολείο ενώ μόνο το 15,1% των 15χρονων απαντάει θετικά στην ίδια ερώτηση. Ισως αυτό να οφείλεται στην προοδευτική αύξηση των απαιτήσεων από το εκπαιδευτικό σύστημα στις μεγαλύτερες τάξεις.

Τέσσερις στους 10 εφήβους (39,9%) νιώθουν αρκετά ή πολύ πιεσμένοι από τη δουλειά του σχολείου. Αρκετά ή πολύ πιεσμένα νιώθουν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό τα κορίτσια (42%) σε σύγκριση με τα αγόρια (35,6%). Η πίεση επίσης αυξάνεται για τους μεγαλύτερους εφήβους: Ενας στους δύο 15χρονους (50,7%) νιώθει αρκετά ή πολύ πιεσμένος από τη δουλειά του σχολείου συγκριτικά με το 17,8% στο δείγμα των 11χρονων.

Οσον αφορά την ενδοσχολική βία, τα αποτελέσματα της έρευνας είναι αποκαλυπτικά: ένας στους 2 εφήβους ηλικίας 11-15 ετών (49,9%) συμμετείχαν σε ενοχλητικά πειράγματα προς κάποιον άλλο μαθητή ή μαθήτρια στο σχολείο κατά τους τελευταίους δύο μήνες πριν από την διεξαγωγή της έρευνας.

Ενας στους 2 μαθητές ηλικίας 11 με 15 ετών (48,9%) αναφέρει σε σχετική ερώτηση ότι έχει έρθει άγρια στα χέρια με κάποιον ή κάποιους άλλους μαθητές τον τελευταίο χρόνο πριν από την έρευνα. Μεταξύ των τριών ηλικιακών ομάδων, οι 13χρονοι εμφανίζονται σε μεγαλύτερο ποσοστό (56,4%) να εμπλέκονται σε καβγάδες απ' ό,τι οι 11χρονοι (49%) και οι 15χρονοι (44,1%).

Ικανοποίηση από τη ζωή

Στη μεγάλη πλειονότητά τους (89,3%) δηλώνουν ικανοποιημένοι από τη ζωή τους. Αντίθετα, το 10,6% των εφήβων δηλώνουν μέτριο ή χαμηλό βαθμό ικανοποίησης. Μεταξύ των δυο φύλων, περισσότερα αγόρια (92,3%) απ' ό,τι κορίτσια (86,8%) αξιολογούν θετικά τη ζωή τους. Η αίσθηση αυτή μειώνεται όσο αυξάνεται η ηλικία τους: τα ποσοστά πέφτουν από 95,2% στους 11 χρόνους, στο 89% στους 13χρονους και στο 85,4% στους 15χρονους.

Αν και οι έφηβοι αντλούν σε υψηλά ποσοστά ικανοποίηση από τη ζωή τους, εντούτοις η εφηβεία από ψυχολογικής πλευράς παραμένει μια δύσκολη περίοδος. Οι ραγδαίες σωματικές μεταβολές και το στρες που βιώνει ο έφηβος εκφράζονται συχνά διαμέσου ψυχοσωματικών ενοχλημάτων. Οπως προκύπτει, 3 στους 4 εφήβους -περισσότερα κορίτσια από αγόρια και σε αυξανόμενο αριθμό όσο μεγαλώνουν- αναφέρουν την παρουσία κάποιου συμπτώματος μέσα στο τελευταίο εξάμηνο πριν από τη διεξαγωγή της έρευνας. Συγκεκριμένα, το 36,8% των εφήβων αναφέρει ότι θυμώνει εύκολα και γκρινιάζει, το 33,9% εκδηλώνει νευρικότητα, το 24,4% ακεφιά, το 24,2% δυσκολία συγκέντρωσης, το 16,3% παρουσιάζει πονοκεφάλους, το 14,9% δυσκολία στον ύπνο, το 9,8% πόνο στη μέση, το 8,5% πόνο στο στομάχι και το 7,7% ζαλάδα.

Οικογένεια

Για τη συντριπτική πλειονότητα των εφήβων (90,8%) οι σχέσεις στην οικογένεια είναι από πολύ καλές έως άριστες. Ενας στους 10 εφήβους δηλώνει πως δεν είναι ικανοποιημένος από τις σχέσεις στην οικογένεια και πως είναι δύσκολο ή πολύ δύσκολο να επικοινωνήσει έστω και με έναν από τους δυο γονείς για θέματα που τον ή την απασχολούν.

Το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν μέτρια ή χαμηλή ικανοποίηση από τις σχέσεις στην οικογένεια αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία. Σχεδόν διπλάσιο είναι το ποσοστό των κοριτσιών (12,1%) σε σύγκριση με αυτό των αγοριών (5,9%) που αναφέρει μέτριες ή κακές σχέσεις στην οικογένεια, ενώ οι διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα είναι σημαντικές μόνο για τους μαθητές 13 και 15 ετών.

Η πλειονότητα επίσης των μαθητών, περίπου το 75%, αναφέρουν ότι είναι κατά κανόνα εύκολο ή πολύ εύκολο να μιλήσουν με τους γονείς τους. Βέβαια, η ευκολία αυτή φαίνεται να προσδιορίζεται από το φύλο και την ηλικία τους σε συνδυασμό και με το φύλο του γονέα. Ετσι, αγόρια και κορίτσια θεωρούν σε παρόμοια ποσοστά (84,6% και 86,6% αντίστοιχα) ότι είναι εύκολο ή πολύ εύκολο να μιλήσουν με τη μητέρα τους για κάτι που τους απασχολεί. Στην περίπτωση του πατέρα τα πράγματα αλλάζουν. Τα κορίτσια σε σημαντικά μικρότερο ποσοστό (49,3%) απ' ό,τι τα αγόρια (78,8%) επικοινωνούν με αυτόν εύκολα ή πολύ εύκολα. Μεγαλώνοντας οι έφηβοι, από την ηλικία των 11 στην ηλικία των 15 ετών, σχεδόν τετραπλασιάζεται το ποσοστό όσων αναφέρουν δύσκολη ή πολύ δύσκολη επικοινωνία με τους γονείς (3,8% οι 11χρονοι, 12,6% οι 13χρονοι και 14,9% οι 15χρονοι).

Δραστηριότητες και χόμπι στον ελεύθερο χρόνο

Η ευκολία επικοινωνίας με τον πατέρα όσο μεγαλώνουν οι έφηβοι φαίνεται να περιορίζεται περισσότερο στη χώρα μας, συγκριτικά με τη γενική τάση των άλλων χωρών.

Οι δημοφιλέστερες δραστηριότητες είναι κατά σειρά: η ακρόαση μουσικής (95,4%), η σωματική άσκηση και η ενασχόληση με τον αθλητισμό (84,7%), τα ηλεκτρονικά παιχνίδια στον υπολογιστή ή σε ειδικές κονσόλες (71,3%), η ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων (67,4%), η ενασχόληση με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή για την επεξεργασία εικόνων (56, 3%) ή μουσικών κομματιών (41,3%), η ζωγραφική (53,4%), ο χορός (37,9%).

Τουλάχιστον 4 ώρες τηλεόραση την ημέρα παρακολουθεί τις καθημερινές σχεδόν ένας στους 3 εφήβους και τα σαββατοκύριακα οι μισοί, τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια. Ενώ, σχεδόν ένας στους 6 εφήβους (15,5%) παρακολουθεί τουλάχιστον 5 ώρες τηλεόραση τις καθημερινές. Από το 2002 έως το 2006 αυξάνεται σημαντικά ο μέσος όρος ωρών μπροστά στην τηλεόραση και στα δυο φύλα.

Το 17% των εφήβων ηλικίας 11-15 παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια μια ώρα την ημέρα τις καθημερινές.

Τρεις ή και περισσότερες ώρες την ημέρα παίζει ηλεκτρονικά τις καθημερινές το 15,9% των εφήβων, ενώ το ποσοστό αυτό υπερδιπλασιάζεται κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου (32,7%).

Χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή με ενασχόληση άλλη από ηλεκτρονικά παιχνίδια, για τουλάχιστον 2 ώρες την ημέρα, αναφέρει το 14,2% των εφήβων τις καθημερινές και το 23,1% τα Σαββατοκύριακα. Τα αγόρια κάνουν χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή τις καθημερινές σε υπερδιπλάσιο ποσοστό σε σύγκριση με τα κορίτσια. *

πηγή Ελευθεροτυπία